Czasem wieczorem przelecą nad naszą głową, czasem zawisną na suficie w piwnicy, to znowu krążą wokół podwórza, nasi tajemniczy sąsiedzi, nieustraszeni nocni lotnicy - nietoperze. Są częstymi gośćmi w domach, ogrodach i parkach. W miastach na swoje kryjówki wykorzystują strychy, wieże kościelne, piwnice, ziemianki a najchętniej opuszczone bunkry, schrony, fortyfikacje zarówno naziemne, jak i podziemne.
Fakty i mity na temat nietoperzy:
Jednym z nielicznych miejsc w naszym mieście, gdzie można zobaczyć nietoperze - zarówno te zimujące jak i te polujące latem miedzy drzewami na owady, jest Fort Góry Gradowej, miejsce niezwykłe. Ostoja wielu gatunków roślin i zwierząt. Miejsce chętnie odwiedzane przez takie gatunki nietoperzy jak: nocek duży (Myotis myotis), nocek naterera (Myotis nattereri), nocek rudy (Myotis daubentonii), gacek brunatny (Plecotus auritus), mroczek późny (Eptesicus serotinus), mroczek posrebrzany (Vespertilio murinus).
Nocek duży (Myotis myotis) - jeden z największych krajowych i europejskich nietoperzy (długość ciała do 8 cm). Występowanie na terenie Trójmiasta jest wyspowe (głównie występuje w środkowej i południowej Polsce). Zimy spędza w jaskiniach, fortach i piwnicach. Latem można go spotkać na strychach i wieżach ciśnień. Jest gatunkiem ciepłolubnym. Na łowy wylatuje po zapadnięciu całkowitej ciemności. Żywi się dużymi, nielotnymi chrząszczami z rodziny biegaczowatych, które chwyta z ziemi po wylądowaniu. Niekiedy odbywa wędrówki sezonowe. Może żyć 20 lat. Na terenie Pomorza Wschodniego zimuje w Gdańsku i Gdyni, znana jest także kolonia letnia w Wejherowie. Gatunek na północy rzadki. Gdańsk jest najdalej na północ wysuniętym zimowiskiem tego nietoperza w Polsce.
Nocek naterera (Myotis nattereri) - nietoperz średniej wielkości. Występuje na terenie całego kraju. Zimuje w jaskiniach, bunkrach i piwnicach. Lato spędza w dziuplach drzew i budkach ptasich lub nietoperzowych. Żywi się ćmami, muchówkami, chrząszczami i pająkami. Pokarm chwyta w locie lub z liści drzew. W parku nietoperz ten zimuje chętnie i licznie od bardzo wielu lat. Chętnie śpi w szczelinach między cegłami - często po kilka osobników w jednej szczelinie.
Nocek rudy (Myotis daubentonii) - nietoperz średniej wielkości. Ma charakterystyczne, duże w stosunku do rozmiarów ciała, stopy. Występuje na obszarze całej Polski. Chętnie przebywa w pobliżu zbiorników i cieków wodnych, gdzie zazwyczaj poluje na drobne muszki, zataczając nad wodą charakterystyczne kręgi. Latem wykorzystuje na swe kryjówki dziuple drzew, strychy, szczeliny w konstrukcjach mostów, budki ptasie, nory. Zimuje w piwnicach, fortach i jaskiniach. Gatunek ten nie odbywa sezonowych wędrówek. Nietoperz liczny na zimowiskach i żerowiskach na obszarze całego naszego województwa.
Gacek brunatny (Plecotus auritus) - nieduży nietoperz o długości ciała 4-5 cm. Wyróżnia się ogromnymi w stosunku do reszty ciała, dochodzącymi do 4 cm długości uszami, stykającymi się na środku ciała. W stanie spoczynku uszy są schowane pod złożone skrzydła, a na zewnątrz sterczą spiczaste płatki skórne, zwane koziołkami. Występuje w całej Polsce. Jest bardzo mocno związany z siedzibami ludzkimi. Żywi się różnymi drobnymi owadami. Poluje na nie wolno latając wokół drzew i krzewów. Należy do gatunków osiadłych. Na zimowisku w parku pojawia się w okresach dużych spadków temperatur - jest nietoperzem zimnolubnym, dlatego częściej można go spotkać w piwnicach niż w stosunkowo ciepłych obiektach fortecznych.
Mroczek późny (Eptesicus serotinus) - jeden z większych nietoperzy występujących na terenie parku. Ma ciemne futerko, prawie czarne uszy i błony lotne. Nietoperz dosyć pospolity, częsty w siedliskach ludzkich. Zimuje w dosyć chłodnych piwnicach i jaskiniach, latem prawie wyłącznie przebywa na strychach i wieżach kościelnych. Na żer wylatuje wbrew nazwie stosunkowo wcześnie o zmroku. Poluje wytrwale całą noc, głównie nad naszymi domami, ogrodami i parkami. Łapie głównie duże chrząszcze, ćmy i muchówki (w tym komary). Żyje do 20 lat. Nie odbywa wędrówek sezonowych. W parku wykazuje dużą aktywność żerowiskową latem. Zimą chętnie śpi w piwnicach domów otaczających forty.
Mroczek posrebrzany (Vespertilio murinus) - nietoperz średnich wymiarów. Końce włosów na grzbiecie są srebrzyste, a nasada bardzo ciemna. Lato spędza na strychach, w szczelinach skał i dziuplach drzew. Zimuje w jaskiniach, piwnicach i dziuplach drzew. Odbywa długie wędrówki sezonowe - jest dobrym lotnikiem. W XIX wieku odgłosy wydawane przez te nietoperze były traktowane jako zapowiedź dobrej pogody. Na polowanie wylatuje bardzo późno. Jego zdobycz stanowią szkodniki lasów, parków i sadów - brudnice, sówki, zwójki. Żyje krótko - 5 lat. Nietoperz bardzo rzadki, umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Znany z jednego tylko zgłoszenia z okolicy parku.
Na terenie fortu stwierdzono szereg gatunków ptaków podlegających ochronie gatunkowej: pustułka (Falco tinnunculus), krogulec (Accipiter nissus), mewa srebrzysta (Larus argentatus), pospolita (Larus canus), śmieszka (Larus ridibundus), rybitwa rzeczna (Sterna hirundo), sierpówka (Streptoptelia decaocto), jerzyk (Apus apus), dzięcioł duży (Dendrocopos major), jaskółka dymówka (Hirundo rustica), sójka (Garrulus glandarius), sroka (Pica pica), wrona siwa (Corvus corone cornix), gawron (Corvus frugilegus), kawka (Corvus monedula), świergotek łąkowy (Anthus pratensis), strzyżyk (Troglodytes troglodytes), kowalik (Sitta europaea), pełzacz ogrodowy (Certhia familiaris), kos (Turdus merula), śpiewak (Turdus merula), droździk (Turdus iliacus), kwiczoł (Turdus pilaris), pokląskwa (Saxicola rubetra), kopciuszek (Phoenicurus ochruros), pleszka (Phoenicurus phoenicurus), rudzik (Erithacus rubecula), gajówka (Sylvia borin), cierniówka (Sylvia communis), piegża (Sylvia curruca), kapturka (Sylvia atricapilla), pierwiosnek (Phylloscopus collybita), piecuszek (Phylloscopus trochilus), świstunka leśna (Phylloscopus sibilatrix), zaganiacz (Hippolais icterina), muchołówka żałobna (Ficedula hypoleuca), mysikrólik (Regulus regulus), szpak (Sturnus vulgaris), sikora bogatka (Parus major), modraszka (Parus caeruleus), sosnówka (Parus ater), czarnogłówka (Parus montanus), jemiołuszka (Bombycilla garrulus), zięba (Fringilla coelebs), mazurek (Passer montanus), wróbel domowy (Passer domesticus), gil (Pyrrhula pyrrhula), grubodziób (Coccothraustes coccothraustes), dzwoniec (Carduelis chloris), szczygieł (Carduelis carduelis), trznadel (Emberiza citrinella).
Wszystkie występujące w okolicy fosy mokrej Bastionu Neubauera płazy podlegają ochronie. Można spotkać ropuchę szarą (Bufo bufo), żabę trawną (Rana temporaria) oraz żabę wodną (Rana esculenta).
Wątlik punktowany (Leptophyes punctatissima) – rzadki owad z rodziny pasikonikowatych (Tettigoniidae). Na terenie parku występuje liczna populacja tego owada. Dla jego ochrony utworzono na terenie parku użytek ekologiczny „Luneta z Pasikonikiem”.
Na obszarze parku spotkać można wiele gatunków trzmieli (Bombus): B. soroeensis, B. humilis, B. hortorum, B. hypnorum, B. lapidarius, B. lucorum, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris. Wszystkie gatunki są w Polsce ściśle chronione.
Podczas spacerów można spotkać dwa gatunki z rodziny osowatych (Vespidae): Polistes gallicus gatunek umieszczony na Polskiej Czerwonej Liście Zwierząt jako skrajnie zagrożony, oraz Eumenes coronatus gatunek rzadki.
